-
1 катен колташ
отломить, сломать (неожиданно)Пӱйым катен колташ зуб сломать (неожиданно).
Составной глагол. Основное слово:
каташ -
2 каташ
Г. кӓ́таш -ем1. отломать, отломить, разломить. Киндым пелыгыч каташ разломить хлеб пополам; кокыте каташ разломить на две части.□ Каваннерым катышат, шешкыж дене эргыжлан кучыктыш. А. Мурзашев. Он отломил горбушку хлеба и дал снохе и сыну.2. делить, отделить; разделять, разделить; рассекать, рассечь. Ала-кушеч йӱдвечын, йорга памаш гыч тӱҥалын, --- Какшан касвекыла йоген вола, марий мландым пелыгыч ката. Ю. Артамонов. Откуда-то с севера, начинаясь с журчащего родника, Кокшага течёт на запад, деля марийскую землю пополам. Ср. шелаш.3. ломать, сломать. Пӱйым каташ сломать зуб.□ Тага шке тӱкыжым капка меҥгеш катен. Ойла: – Шонен ом му, молан вуем пеҥеш. В. Ошел. Баран сломал свой рог, (бодаясь) об столб ворот. Думает: – Не пойму, почему у меня болит голова.4. разбивать, разбить. Нерым каташ разбить нос.□ Теве саҥгамат катенам, парням йычкештаренам. М.-Ятман. Вот я и лоб разбил, и палец растянул.5. перен. урезать, уменьшать. Пашадарым каташ уменьшить (урезать) зарплату.□ – Молан катен улыда пособийым, мылам коло кумытат пеле возеш ыльыс? Я. Ялкайн. – Почему урезали пособие, ведь мне полагается двадцать три рубля с полтиной.6. диал. болеть, хворать. Ӹрвезы ката ребёнок болеет.// Катен колташ отломить, сломать (неожиданно). Пӱйым катен колташ зуб сломать (неожиданно). Катен налаш отломить (себе); отрезать (в свою пользу). Миша, эҥер серыш кумык лийын, ийым катен нале. В. Юксерн. Нагнувшись с берега реки, Миша отломил себе кусок льда. Катен пуаш отломить кому-л. Рвезе-влак Коришлан киндым катен пуышт. О. Шабдар. Ребята отломили Коришу хлеба. Катен шуаш отломить. -
3 каташ
каташГ.: кӓтӓш-ем1. отломать, отломить, разломитьКиндым пелыгыч каташ разломить хлеб пополам;
кокыте каташ разломить на две части.
Каваннерым катышат, шешкыж дене эргыжлан кучыктыш. А. Мурзашев. Он отломил горбушку хлеба и дал снохе и сыну.
2. делить, отделить; разделять, разделить; рассекать, рассечьАла-кушеч йӱдвечын, йорга памаш гыч тӱҥалын, Какшан касвекыла йоген вола, марий мландым пелыгыч ката. Ю. Артамонов. Откуда-то с севера, начинаясь с журчащего родника, Кокшага течёт на запад, деля марийскую землю пополам.
Сравни с:
шелаш3. ломать, сломатьПӱйым каташ сломать зуб.
Тага шке тӱкыжым капка меҥгеш катен. Ойла: – Шонен ом му, молан вуем пеҥеш. В. Ошел. Баран сломал свой рог, (бодаясь) об столб ворот. Думает: – Не пойму, почему у меня болит голова.
4. разбивать, разбитьНерым каташ разбить нос.
Теве саҥгамат катенам, парням йычкештаренам. М.-Ятман. Вот я и лоб разбил, и палец растянул.
5. перен. урезать, уменьшатьПашадарым каташ уменьшить (урезать) зарплату.
– Молан катен улыда пособийым, мылам коло кумытат пеле возеш ыльыс? Я. Ялкайн. – Почему урезали пособие, ведь мне полагается двадцать три рубля с полтиной.
6. диал. болеть, хворатьӸрвезы ката ребёнок болеет.
Составные глаголы: